મોબાઇલ અને બેન્કિંગ

ભારતીય ટેલિકોમ ક્ષેત્ર વિશ્વનું સૌથી ઝડપી વિકસતું ટેલિકોમ ક્ષેત્ર છે. ભારતમાં મોબાઇલ ફોનનો જંગી અને વધતો જતો પ્રવેશ, ખાસ કરીને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં, ઇલેક્ટ્રોનિક રીતે જાહેર સેવાઓના ઍક્સેસ અને વિતરણ માટે એક તૈયાર અને વ્યાપક આધાર પૂરો પાડે છે. મોબાઇલ મારફતે ડેટા ઍક્સેસ લોકપ્રિયતા મેળવવાનું ચાલુ રાખે છે, અને આજની તારીખમાં ભારતનાં 80 ટકા ઈન્ટરનેટ વપરાશકર્તાઓ મોબાઇલ ઉપકરણો દ્વારા ઈન્ટરનેટ ઍક્સેસ કરે છે. આ ખાસ કરીને સામાન્ય અને ડિજિટલ-તેમજ-નાણાકીય સમાવેશમાં ઇ-ગવર્નન્સ માટે મહાન વચન અને ક્ષમતા રાખે છે.

બેન્ક મોબાઇલ જગ્યામાં, ડૈટીએ એસએમએસ, યુએસએસડી, મોબાઇલ એપ્લિકેશન્સ, અને વૉઇસ/ આઈવીઆરએસ જેવા વિવિધ મોબાઇલ-આધારિત ચેનલો પર મોબાઇલ ઉપકરણો મારફતે નાગરિકો અને વ્યવસાયો માટે જાહેર સેવાઓ વિતરિત કરવા માટે સમગ્ર રાષ્ટ્રના સરકારી વિભાગો અને એજન્સીઓને સક્ષમ કરતી, મોબાઇલ સેવા, એક ક્રાંતિકારી સમગ્ર-સરકાર મોબાઇલ શાસન પહેલ શરૂ કરી છે.

નાણાકીય જગ્યામાં, ડૈટીએ જાહેર સેવાઓ માટે નાગરિકો પાસેથી ઑનલાઇન ચૂકવણીઓ એકત્રિત કરવા માટે તમામ સરકારી વિભાગો અને સેવાઓ સુવિધાજનક બનાવવા માટે કેન્દ્રિય પ્લેટફોર્મ, પે-ગોવ પૂરો પાડવા માટે એનએસડીએલ ડેટાબેઝ મેનેજમેન્ટ લિમિટેડ (એનડીએમએલ) સાથે સહયોગ કર્યો છે. પે-ગોવ નાગરિકો માટે શરૂઆત-થી-અંત સુધીનો ટ્રાન્ઝેક્શનલ અનુભવ ઓફર કરે છે જે નેટ બેન્કિંગ (65 + બેન્કો), ડેબિટ કાર્ડ, ક્રેડિટ કાર્ડ, રોકડ કાર્ડ/પ્રીપેઇડ કાર્ડ/વૉલેટ, અને એનઈએફટી/આરટીજીએસ, વગેરે વિવિધ ચુકવણી વિકલ્પો માંથી પસંદ કરી શકે છે.

પ્રધાન મંત્રી જન-ધન યોજના' દેશના તમામ પરિવારોમાં વ્યાપક નાણાકીય સમાવેશ લાવવા માટે એક સંકલિત અભિગમ સમાવતા નેશનલ મિશન તરીકે શરૂ કરવામાં આવી છે. આ યોજના ઘરગથ્થુ દીઠ ઓછામાં ઓછું એક મૂળભૂત બેંકિંગ ખાતું, નાણાકીય સાક્ષરતા, ક્રેડિટ, વીમા અને પેન્શન સુવિધાનો વપરાશ સાથે બેંકિંગ સુવિધાઓના સાર્વત્રિક વપરાશની પરિકલ્પના કરે છે. તે લાભાર્થીઓના 'બેંક ખાતાઓ માટે તમામ સરકારી લાભો પહોંચાડવાની પણ પરિકલ્પના કરે છે.

નાણાકીય સમાવેશનના એક સાધન તરીકે મોબાઇલ" પર એક ખાસ ટ્રેકનું ઓક્ટોબર 2014માં ડૈટી ખાતે હાથ ધરવામાં આવેલ મોબાઇલ ઓળખ વિચારોત્તેજક પરામર્શ વર્કશોપ દરમિયાન આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. આ વર્કશોપ અને વધુ વિમર્શોથી એ સમજાયું કે ટેલિકોમ સર્વિસ પ્રદાતાઓના વ્યાપક વિતરણ નેટવર્ક તેમજ તેમની દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવેલ વાસ્તવિક કવરેજ અને કનેક્ટિવિટીમાં સત્તા ઉપલબ્ધતા, રોકડ સંચાલન, સુરક્ષા અને રોકડ-ઇન/રોકડ આઉટ પોઈન્ટની પર્યાપ્તતા જેવા ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં બેન્કિંગ સેવાઓની સરળ કામગીરીનો સામનો કરતાં પડકારોને સંબોધિત કરવું શક્ય છે. મોબાઇલ નાણાકીય સમાવેશ માટે યોગ્ય અને અસરકારક પૂરક ચેનલ તરીકે સેવા આપી શકે છે.

સ્ત્રોત: ડિજિટલ ભારત