ફ્રોઝન શોલ્ડર એટલે ખભાનો એક વિશેષ પ્રકારનો દુ:ખાવો. સૌથી મહત્વની બાબત આ રોગમાં એવી છે કે આ રોગમાં અંદરનાં હાડકાં કે સ્નાયુમાં કોઈ પ્રકારનું નુકસાન થતું નથી. આ રોગની શરૂઆત ખભાનાં બે હાડકાંને બાંધી રાખતી કેપ્સુલ (કનેક્ટિવ ટીસ્યૂ)માંથી થતી હોય છે. શરૂઆતમાં આ કેપ્સુલ પર સોજો આવી જતો હોય છે. જેથી દર્દીને દુ:ખાવાની સાથે-સાથે ખભાની રોજબરોજ ક્રિયામાં પણ તકલીફ થતી હોય છે. આ કેપ્સુલમાં એડહેશન (લેક્ટિક એસિડનું જમા થઈ જવું) બનતું હોય છે, જેને પરિણામે ખભાની મુવમેન્ટ અટકી જતી હોય છે. એટલે આ રોગને ફ્રોઝન શોલ્ડર કહેવામાં આવે છે
ફ્રોઝ- એટલે જામી જવું. ખભાનું પકડાઈ જવું, જકડાઈ જવું. જામી જવું કે ચોંટી જવું એટલે ફ્રોઝન શોલ્ડર.
આ રોગ મુખ્યત્વે ડાયાબિટીસ, ઠંડુ વાતાવરણ (ઠંડી) ટ્રોમા (ઈજા) સ્ટ્રોક અથવા કોઈપણ જાતના સીધા કારણ વગર પણ થઈ શકે છે. આજકાલ ડાયાબિટીસનું પ્રમાણ વધતું જાય છે, તેથી જ ફ્રોઝન શોલ્ડરનું પ્રમાણ પણ વધતું જાય છે. તેનું મુખ્ય કારણ એ છે કે શિયાળાની ઠંડી અને એસીમાં વધુ સમય રહેવાની સાથે સાથે જેઓને ડાયાબિટીસ હોય તેમને ફ્રોઝન શોલ્ડર થવાની શક્યતાઓ ખૂબ જ વધી જતી હોય છે. સાથે સાથે ફ્રોઝન શોલ્ડર ખાસ કરીને ખભામાં કોઈ ઈજા થાય કે ફ્રેકચર પછી જોવા મળતો હોય છે. આ રોગ ૫૦ વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકોમાં ખૂબ જ સામાન્ય છે. સ્ત્રીઓમાં ફ્રોઝન શોલ્ડર પુરુષો કરતાં વધુ જોવા મળે છે.
આ રોગનું નિદાન સામાન્ય રીતે X-Rayથી ચોક્કસ રીતે થઈ શકતું નથી. આની પાછળનું મુખ્ય કારણ એ છે કે શોલ્ડર (ખભા)ના હાડકામાં કોઈ જ પ્રકારની તકલીફ હોતી નથી તથા X-Rayમાં હાડકા સિવાય કનેક્ટિવ ટીસ્યુ જોઈ શકાતા નથી. MRI કરવાથી ટીસ્યુમાં બનેલું એડહેશન જોઈ શકાય છે. USGથી પણ સ્નાયુમાં તથા કેપ્સુલની ઉપર આવેલો સોજા અંગે માહિતી મેળવી શકાય છે, પરંતુ આનાથી ઉપર સાચું અને સારું નિદાન દર્દીની ખભાની રેન્જ (મુવમેન્ટ)ચેક કરીને કુશળ ડોકટર કરી શકે છે અને દર્દી પોતે પણ જાતે જ ચેક કરી શકે છે. આ ટેસ્ટને alt147બેક-રીચ ટેસ્ટalt148 કહેવામાં આવે છે એટલે કે તને જો તમારો હાથ પાછળ કરો અને તે હાથ સરળતાથી પાછળ ન જતો હોય અથવા તે કરવામાં દુ:ખાવો થતો હોય તો આ ટેસ્ટને પોઝિટિવ માનવામાં આવે છે. એનો મતલબ દર્દીને આ રોગ છે અથવા થવાની શરૂઆત થઈ ગઈ છે
તાજેતરમાં થયેલા સ્ટડી પ્રમાણે શોલ્ડર જોઈન્ટમાં એડકેશન (લેક્ટિક એસિડ) જમા થતું હોય છે. આ ક્રિયા ૪૦ વર્ષની ઉંમરથી જ શરૂ થઇ જાય છે, પરંતુ દર્દીને કે સામાન્ય લોકોને તેનો અનુભવ થતો નથી પરંતુ થોડા વર્ષે બાદ જ્યારે આ એડહેશન (લેક્ટિક એસિડ)નું પ્રમાણ વધી જાય ત્યારે ફ્રોઝન શોલ્ડર થાય છે એથી જ એવું કહેવામાં આવે છે કે રોજબરોજના જીવનમાં શોલ્ડર કે ખભાની જો કસરતો કરવામાં આવે તથા બેકરીચ એટલે છે શોલ્ડર પાછળ કરવાની કસરત કરવામાં આવે તો આ રોગ થતો અટકાવી શકાય છે. હવે પછી આ રોગની વધુ સારવારો વિશે જાણીશું
ઘણા લોકો શોલ્ડર દુ:ખવાની શરૂઆત થાય એટલે તેની અવગણના કરે છે અને એવું માને કે થોડા ટાઈમમાં આ દુ:ખાવો મટી જશે, મટતો નથી, વધે છેતેમાં હાથ બહુ ઊંચો ન થઈ શકતો હોવાથી ઘણા લોકો માથા પર કાંસકો ફેરવી શકતા નથી. વાળ ઓળવામાં ખભાનો દુ:ખાવો થતો હોવાની કમ્પ્લેન કરતા જોવા મળે છે
ફેરફાર કરાયાની છેલ્લી તારીખ : 2/14/2020