બનાસ

બનાસ નદી અરવલ્લીનનના ડુંગરોમાંથી નીકળે છે. તે દક્ષીણ-પશ્ચીમ દિશામાં વહી રાજસ્થાવન રાજયમાં થઇ કચ્છરના નાના રણને મળે તે પહેલા ગુજરાત રાજયના બનાસકાંઠા અને મહેસાણા જીલ્લાન માંથી પસાર થાય છે. બનાસ પરિસર તે ઉત્ત રીય પરિસર છે. જે લગભગ ઉ.અ.૨૩° ૩૦° થી ૨૪° પપ° અને પૂ.રે. ૭૧° ૧પ° થી ૭૩° ૧પ° ની વચ્ચે૨ આવેલ છે. સરસ્વ્તી અને લૂણી પરિસર અનુક્રમે તેની દક્ષિ‍ણ અને ઉત્ત રીય સરહદો છે. અને તેની પૂર્વ સરહદે અરવલ્લીલના ડંગરો આવેલા છે. તેનો સ્ત્રારવક્ષેત્ર ૮૬૭ ચો.કી.મી છે, તે પૈકીનો ૩૭.૬૯ ટકા રાજસ્થાઅન રાજયમાં અને બાકીના ૬૨.૩૧ ગુજરાત રાજયમાં છે. રાજયવાર અને જીલ્લાાવાર સ્ત્રા વક્ષેત્ર વિસ્તાલરની વિગતો નીચે મુજબ છે.

બનાસ નદી સમુદ્રની સપાટીથી ૩૭૨.૫૧ મી. ઉંચાઇએથી રાજસ્થાકનના શિહોરી જીલ્લાસના પીંડવારા ગામેથી નીકળી છેલ્લે્ કચ્છર ના નાના રણમા ભળી જાય છે. સીપુ એકમાત્ર જમણા કાંઠે મળતી બનાસની ઉપનદી છે. બનાસના ડાબા કાંઠે છ ઉપનદીઓ જેવી કે બત્રીયા, સુકરી, સેવારણ, સુકેત, બાલારામ અને ખારી છે. જે મુખ્યઉ પ્રવાહમા ભળે છે. જેથી જમણા કાંઠાની સરખામણીએ ડાબા કાંઠાની સ્ત્રા વ સંરચના વધારે વિસ્તૃુત છે.સીપુ અને ખારી બે મહત્વરની ઉપ્નમદીઓ અનુક્રમે જમણા અને ડાબા કાંઠે મળે છે, જે સંયુકતપણે ૩૭ ટકા જેટલો સ્ત્રા વક્ષેત્ર વિસ્તાતર ધરાવે છે.

સ્ત્રોત: નર્મદા, જળ સંપત્તિ, પાણી પુરવઠા અને કલ્પસર વિભાગ