ટપક પદ્ધતિનું અર્થકરણ

પાક,  વાવણી અંતર, વિસ્તાર, ફિલ્ટરની પસંદગી , પાણીની ઉપલબ્ધી થી પાકનું અંતર વગેરે બાબતો પર ટપક પદ્ધતિમાં થતુ રોકાણ આધાર રાખે છે. આ પદ્ધતિનું અંદાજીત રોકાણ લાંબા અંતરે વવાતા ફળ પાકોમાં ૨૫,૦૦૦/- થી ૩૫,૦૦૦/- તેમજ શાકભાજી જેવા નજીક વવાતા પાકોમાં ૧,૦૦,૦૦૦/- થી ૧,૨૫,૦૦૦/- સુધીનું થાય છે.

વધુ અંતરે વવાતી કેળમાં લૂમ મોટી તથા કેળાની સાઈઝ મોટી આવે છે, તેથી ખેતરમાંથી આ લુમો કાઢવામાં ખેડુતોને ઘણી મુશ્કેલી પડે છે. ઓછા અંતરે વવાતી કેળમાં લુમ નાની તથા કેળાની સાઈઝ મધ્યમ રહેતી હોવાને લીધે અંતરીયાળ ખેતરોમાંથી લુમો કાઢવામાં સરળતા પડે છે. આથી ખેડુતો પોતાની અનુકુળતા મુજબ કેળના પાકનું વાવણી અંતર ૫ ફુટ x ૫ ફુટ x ૬ X ૬ ફુટ x  ૮ X ૪ ફુટ , ૭ X ૫ ફુટ વગેરે અપનાવે છે.

કેળના પાકનું ૫ ફુટ X ૫ ફુટે (૧.૫ મી. X ૧.૫ મી.) વાવેતર કરવામાં આવે તો તેમાં ટપક પદ્ધતિની ગોઠવણી તથા પદ્ધતિનું થતું અંદાજીત રોકાણ નીચે મુજબ છે.

કેળના પાકમાં ટપક પિયત પદ્ધતિ અપનાવવાની રીત (૫ ફુટ X ૫ ફુટ) :

• લેટરલ અંતર: ૧.૫ મી.
• છોડ દિઠ ટપકણીયા:૨
• ટપકણીયા વચ્ચેનું અંતર:છોડના થડ થી ૩૦ સે,મી. દુર બંને બાજુ
• ટપકણીયાની ક્ષમતા : ૪.૦ લિટર / કલાક

ટપક પદ્ધતિનું અર્થકરણ :

ઉપરોક્ત દર્શાવેલ કેળના પાકની ગોઠવણી તથા ખર્ચ અંદાજીત છે, આ ટપક પદ્ધતિનું આયુષ્ય ૭ વર્ષ તથા ૧૦% વ્યાજના દરને ધ્યાને લઈએ તો ટપક પદ્ધતિ હેઠળ કેળના કેળના પાકમાં થતાં વાર્ષિક ખર્ચની (એન્યુલાઈઝડ કોસ્ટ) ગણતરી નીચે મુજબ થશે.

કોસ્ટ રીકવરી ફેકટર

• I (1 + I)^N / ((1 + I)^N – 1) અહીં I = વ્યાજનો દર , N = આયુષ્ય (વર્ષ)
• ૦.૧૦ (૧ + ૦.૧૦)^૭ / (( ૧ + ૦૧૦ )^૭ – ૧ )
• ૦.૨૧ (ઘસારો + વ્યાજ = કોસ્ટ રીકવરી ફેકટર X પદ્ધતિનું રોકાણ)
• ૦.૨૧ X ૧૦૮૦૦૦
• $ ૨૨૬૮૦ / હે / વર્ષ ... (ક)

મરામત તથા નિભાવ ખર્ચ @ ૨%

• રીપેર એન્ડ મેન્ટેનન્સ
• ૧૦૮૦૦૦ X ૦.૦૨
• $ ૨૧૬૦ / હે / વર્ષ... (ખ)

હવે પદ્ધતિનો કુલ વાર્ષિક ખર્ચ રૂપિયા / ૨ ગુંઠા

• (ક) + (ખ) = ૨૨૬૮૦ + ૨૧૬૦ = ૨૪૮૪૦

કેળના પાકમાં ટપક પદ્ધતિમાં થતું અંદાજીત રોકાણ  (રૂપિયા/હે.)

આ ખર્ચ સબસિડી (૫૦ %) તથા અન્ય ખર્ચ ધ્યાનમાં લઈએ તો ૬૦ % જેટલો એટલે કે ૨૪૮૪૦ X ૦.૬૦ = ૧૪૯૦૦ /હે / વર્ષ થાય. ટપક પદ્ધતિના ફાયદાઓ જોતા આ ખર્ચ કરવો કેળ જેવા પાક માટે પોષણક્ષમ ગણાય. પાકવાર આ ગણતરી બદલાશે જે ધ્યાને રાખવું જરૂરી છે.

સારાંશ

• પાકનું જોડીયા હારમાં વાવેતર કરવાથી ખર્ચમાં ૫૦ ટકા જેટલો ઘટાડો થાય છે.
• વધારે ક્ષમતાવાળું એક ડ્રિપરથી શક્ય એટલા વધારે છોડને પિયત કરવાથી ખર્ચમાં વધુ ધટાડો કરી શકાય.
• ડ્રિપરની જગ્યાએ માઈક્રોટ્યુબ લગાડવાથી ખર્ચમાં આશરે ૨૦ ટકા જેટલો ખર્ચ ઓછો કરી શકાય.
• મુખ્ય અને સબ પાઈપ એચ.ડી.પી.ઈ. ની જગ્યાએ પી.વી.સી. ની વાપરવાથી ખર્ચ ઘટાડી શકાય.
• ટપક પદ્ધતિ દ્ધારા એકાંતરે દિવસે પિયત કરવાનું હોવાથી લેટરલને એક જોડીયા હારમાં થી ઉઠાડીને બીજે દિવસે બીજી જોડીયા હારમાં મુકીને પિયત કરવાથી લેટરલમાં વધારાના ૫૦ ટકાની બચત થાય છે. આ વસ્તુ પાક આધારિત રહેશે.

સ્ત્રોત :ડૉ. કે.ડી. મેવાડા, ડૉ. એમ. વી. પટેલ, ડૉ. એન. વી. સોની – એગ્રોનોમી વિભાગ, બં, અ. કૃષિ મહાવિદ્યાલય, આણંદ કૃષિ યુનિવર્ષિટી આણંદ

સંદર્ભ : સુક્ષ્મ પિયત પદ્ધતિ , માર્ચ – ૨૦૧૬

કૉલેજ ઓફ એગ્રિકલ્ચરલ ઈન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી, આણંદ