ટપક સિંચાઈ પદ્ધતિનું આયોજન

ટપક પિયતનું ખેતરમાં આયોજન હાથ ઘરતાં પહેલાં નીચે મુજબના મુદ્દાઓ દયાનમાં લેવા જરૂરી છે.

સામાન્ય આયોજન :

• કેટલો વિસ્તાર ટપક સિંચાઈ હેઠળ આવરી લેવાનો છે, તેનો ચોક્કસ વિસ્તાર માપવો.
• ક્યા પ્રકારની પાક પદ્ધતિ છે તેનો ખ્યાલ રાખવો.
• જે પાકમાં ટપક પદ્ધતિ અપનાવવા ની છે તે ચોક્કસ રીતે માપવી.
• છોડના ઘેરાવાનો વિસ્તાર કેટલો છે તે ચોક્કસ રીતે માપવો.
• બે હાર તેમજ બે છોડ વચ્ચેનું અંતર માપવું.
• એક હાર્માં કેટલા છોડ છે અને કુલ કેટલી હાર છે તેની ગણતરી કરવી જેથી કુલ છોડની સંખ્યા મળી જાય.
• પાણી ની ગુણવતા જાણવા માટે પાણીના નમુનાનું ચોક્ક્સાઈ પુર્વક પ્રુથક્કરણ કરાવવું.
• જમીનનો ઢાળ અને તે અંગે ની જાણકારી મેળવવી.
• જમીનના નમુનાનૂં  પ્રુથક્કરણ કરાવવું જેથી ઘટતા તત્વો ફર્ટિગેશન દ્ધારા ઉમેરી શકાય.
• પાણી નદી , કૂવો , કેનાલ કે બોરવેલમાંથી લેવાનું છે તે દર્શાવવું.
• પાણીના ઉદગમસ્થાન થી પાકનું અંતર ચોક્કસાઈ પુર્વક માપી નક્શામાં દર્શાવવું.
• કુવા માંથી પાણી લેવાનું હોય તો કુવાની ઊંડાઈ માપવી.
• પંપ ઉનાળામાં કેટલા ચાલે છે તે પ્રમાણેનું આયોજન કરવું.
• ઉનાળામાં કુવામાં કેટલી સપાટી એ પાણી રહે છે તેમજ દરરોજનો ડિસ્ચાર્જ કેટલો છે તેની જાણકારી મેળવવી.
• પંપનો ડિસ્ચાર્જ , હોર્સપાવર , ક્ષમતા અને પંપ બનાવનાર તેમજ ટોટલ હેડ વિશે જાણકારી મેળવવી.
• ડિલિવરી હેડ અને સેકશન હેડ તેમજ પાઈપ ની સાઈઝ કેટલી છે તે નોંધવું.
• પંપનું મોડલ મોનોબ્લોક  , કપલ્ડ , સબમર્સિબલ કે જૅટ છે તે દયાનમાં રાખવું.
• ખેતરમાં પી.વી.સી. પાઈપ લાઈન હોય તો તેની લંબાઈ, કદ અને નકશામાં દર્શાવવું.

ખેતી વિષયક આયોજન :

• ક્યા પ્રકારની જમીન છે તેમજ રેતી, કાંપ અને માટીનું પ્રમાણ લક્ષમાં રાખવું જોઈએ, તેમજ કેટલી માત્રામાં ઢાળ છે તે નક્કી કરવું.
• જમીન ની પાણી ટકાવવા ની તેમજ ચુસવાની ક્ષમતા જાણવી.
• છોડના મુળની ઊંડાઈ કેટલી છે તે જાણવું.
• પાણી છોડને કેટલું આપવાનું છે તે જમીનની લાક્ષણીકતા ઓ ઉપર આધારીત છે. તેથી જમીનની લાક્ષણીકતા ઓ જાણવી જરૂરી છે.

પિયત માટેનું આયોજન :

• દરરોજના પાણીના બાષ્પીભવન ને લક્ષમાં લેવું.
• જમીનમાં કેટલો ભેજ છે તેની જાણકારી મેળવવી.
• છોડની દરરોજની પાણીની જરૂરીયાત ની નક્કી કરવી.
• છોડની પાન પરથી બાષ્પોત્સર્જન કેટલું થાય છે તે વિષે જાણવું.
• છોડની દુષ્કાળમાં ટકી રહેવાની શક્તિ એટલે કે છોડ પાણી વિના કેટલું જીવી શકે છે તેની જાણકારી હોવી જોઈએ.
• કેટલા પાણીની જરૂરીયાત છે તેની ગણતરી કરવી જરૂરી છે.
• સિંચાઈ વખતે કેટલું પાણી આપવું તેમજ કેટલી સિંચાઈ ની જરૂર છે તે જાણવું જરૂરી છે.
• બે સિંચાઈ વચ્ચેનો ગાળો નક્કી કરવો.
• જમીન ના  પ્રકાર પ્રમાણે માટે ભારે , મધ્યમ કે હલકી જમીન માં પાણી ઉતારવાની પદ્ધતિ તથા મૂળ વિસ્તારની જાણકારી હોવી જરૂરી છે.

સ્ત્રોત :સુક્ષ્મ પિયત પદ્ધતિ , માર્ચ – ૨૦૧૬

પ્રકાશક:  વિસ્તરણ શિક્ષણ નિયામક આણંદ કૃષિ યુનિવર્સિટી, આણંદ– ૩૮૮૧૧૦

કૉલેજ ઓફ એગ્રિકલ્ચરલ ઈન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી, આણંદ