મરઘાપાલન - વ્યવ્સાયની જરૂરિયાતો

મરઘાંપાલન શા માટે ?

• મરઘાં પાલન ખેતી, પશુપાલન , મત્સ્ય ઉછેર , બાગાયત વગેરેના વ્યવસાયની સાથે કે સ્વતંત્ર વ્યવસાય તરીકે પણ કરી શકાય છે.
• રોજગારી તથા સ્વરોજગારીની ઉત્તમ તકો પૂરી પડે છે.
• પશુપાલન તેમજ ખેતીની સરખામણીમાં જમીન અને મૂડીની જરૂરીયાત ઓછી રહે છે.
• મરઘાં, વનસ્પતિજન્ય પ્રોટીનનું ૨૩-૨૪% રૂપાંતર માંસ કે ઈંડા માં કરે છે, જે અન્ય પશુધનની સરખામણીમાં વધુ કાર્યક્ષમ છે.
• ઈંડા માં ભેળસેળ શક્ય નથી.
• મારઘાં પાલનની આડપેદાશ રૂપે મળતું ખાતર અન્ય ખાતરની સરખામણી માં ચઢિયાતું ખાતર છે.

મરઘાંપાલન વ્યવસાય માટેની પ્રાથમિક જરૂરીયાતો

• મરઘાં ઉછેરનું પ્રાથમિક જ્ઞાન
• વિસ્તાર, જગ્યાની પસંદગી અને મરઘાંને અનુકુળ વાતાવરણ
• પાણી તથા વીજળીનો અવિરત પુરવઠો
• સારી ગુણવત્તાવાળા એક દિવસના બચ્ચાં તથા સમતોલ આહારની ઉપલબ્ધતા
• મરઘાં પેદાશોનાં વેચાણ માટેની બજાર વ્યવસ્થા
• મરઘાં ઘર અને તેના સાધનોની વ્યવસ્થા

સમતોલ મરઘાં આહારની અગત્યતા

• સારું ઉત્પાદન મેળવવા તેમજ પક્ષીઓને તંદુરસ્ત રાખવા સમતોલ આહાર આપવો  જોઈએ.
• મરઘામાં આહારના મુખ્ય ઘટકો તરીકે પીળી મકાઈ, જુવાર, ઘઉં, ચોખા કણી તેમજ મકાઈ ખોળ વાપરી શકાય.
• આધુનિક પદ્ધતિથી ઉછેરવામાં આવતા પક્ષીઓ માટે જાતિ તેમજ ઉંમર પ્રમાણે જુદા જુદા પ્રકારનાં ઘટકો મિશ્રિત કરી નિષ્ણાતના માર્ગદર્શન મુજબ સમતોલ આહાર આપવો  જોઈએ.
• માંસ માટેના બ્રોઇલર પક્ષીઓમાં ૨૦ થી ૨૩ % પ્રોટીન અને ૨૮૦૦ થી ૨૯૦૦ કિલો કેલરી વાળો ખોરાક આપવો જોઈએ તેમજ ઈંડા માટેના લેયર પક્ષીઓમાં ૧૬ થી ૨૦ % પ્રોટીન અને ૨૫૦૦ થી ૨૬૦૦ કિલો કેલરી વાળો ખોરાક આપવો જોઈએ.

મરઘાં પાલન વ્યનવસાયમાં રસીકરણની અગત્યતા

• રસીકરણ એટલે પાણી પહેલા પાળ બાંધવી
• રસીકરણ દ્વારા પક્ષીઓમાં આવતા રોગોને અટકાવી શકીએ છીએ
• રસીકરણ ઠંડા પહોરમાં એટલે કે વહેલી સવારે આથવા મોડી સાંજે કરવું જોઈએ જેથી પક્ષીઓને ઓછામાં ઓછી તાણ પડે.
• રસીની શીશી ઉપર લખેલ બેચ નંબર, ઉત્પાદનની તારીખ બરાબર તપાસીને જ રસીકરણ  કરવું જોઈએ.
• રસીના પ્રકાર (જીવંત અથવા મૃત) ને આધારે રસીને બરફ, ડીપફ્રીજ અથવા ફ્રીજમાં સાચવવી જોઈએ.
• જયારે રસી આપવાની હોય ત્યારે જંતુમુક્ત કરેલ ઇન્જેક્શન તથા નીડલને પ્રથમ ઠંડા કાર્ય બાદજ રસીકરણ કરવું જોઈએ.
• વ્યવસાયિક મરઘાંપાલન ઉછેરતા પક્ષીઓને સામાન્ય રીતે મરેકસ, રાનીખેત, ગમ્‍બોરો અને શીતળા જેવા રોગોના રક્ષણ માટે રસીકરણ કરવું જરૂરી છે.
• પક્ષીઓમાં રસીકરણ નિષ્ણાતના માર્ગદર્શન મુજબ જ સમયસર તેમજ યોગ્ય પધ્ધતિથી કરવું જોઈએ.

ગ્રામીણ મરઘાં પાલન

• ગ્રામિણ મરઘાંપાલનથી ઉછેરવામાં આવતા પક્ષીઓને પણ ઉંમર પ્રમાણે ઉપલબ્ધ વધેલ ખોરાક, મકાઈ ભરડો તેમજ લીલાં શાકભાજીનાં ટુકડા આપવા જોઈએ.
• ગ્રામ્ય કક્ષાએ નાના પાયે ઘરેલું મરઘાં પાલન દ્વારા ૨૫-૫૦ મરઘાં સાથે ઓછી મૂડી રોકાણ દ્વ્રારા નિયમિત સારી આવક મેળવી શકાય છે.
• ગ્રામીણ લોકોને સસ્તું અને ગુણવત્તા વાળું પ્રાણીજન્ય પ્રોટીન મળી શકે છે.